ماسک ونچوری (Venturi mask) یک نوع ماسک تنفسی است که برای تأمین تهویه و اکسیژناسیون بیماران با دقت و کنترل بالا استفاده می‌شود. این ماسک به وسیله یک سیستم ونچوری، که شامل یک ونچوری و ورودی‌های هوا با سایزهای مختلف است، کنترل دقیق تراکم اکسیژن را امکان‌پذیر می‌کند.

اجزای ماسک ونچوری، شامل ماسک، قسمتی است که بر روی صورت بیمار قرار می‌گیرد و از جنس لاستیک یا سیلیکون ساخته می‌شود. این ماسک باید مناسب و قابل تنظیم بر روی صورت برای جلوگیری از نفوذ هوا به سر و صورت باشد.

و ونچوری که یک قطعه تقسیم کننده است و در بخش جلوی ماسک قرار می‌گیرد. این قطعه دارای چندین سوراخ با قطرهای مختلف است که ورودی هوا را به صورت مشخص و با سرعت کنترل می‌کند. هر سوراخ مرتبط با غلظت خاصی از اکسیژن است که بر روی ونچوری نمایش داده می‌شود.

با تنظیم سایز سوراخ‌های ونچوری، میزان هوا و اکسیژن قابل تنظیم است و برای بیماران با نیازهای خاص، مانند بیماران COPD (بیماری ریوی مزمن انسدادی)، کنترل دقیق تنفس و اکسیژناسیون میسر می‌شود. در ماسک ونچوری، هوا از سوراخ‌های ونچوری وارد می‌شود و با همراهی جریان اکسیژن، به بیمار تأمین می‌شود.

برای تنظیم دقیق غلظت اکسیژن، ونچوری‌های با سایزهای مختلف (معمولاً با رنگ‌های متفاوت) استفاده می‌شود. هر سایز ونچوری معادل با یک غلظت خاص اکسیژن است. برای مثال، ونچوری با سایز ۲۴ معادل با ۲۸٪ اکسیژن است، در حالی که ونچوری با سایز ۴۸ معادل با ۳۶٪ اکسیژن است. این سایزها به تناسب با نیازهای بیمار توسط پزشک تعیین می‌شود.

جهت اتصال ماسک به منبع اکسیژن نیز از لوله اتصال استفاده می‌شود. اتصال لوله به ماسک معمولاً با استفاده از جک و سوکت صورت می‌گیرد.

و لوله تغذیه اکسیژن، این لوله از منبع اکسیژن، مانند تانک اکسیژن یا سیستم تهویه مرکزی، به ماسک متصل می‌شود. این لوله اکسیژن را به ونچوری منتقل می‌کند.

کلید تنظیم جریان هوا، برخی از ماسک‌های ونچوری مجهز به کلیدی هستند که جریان هوای ورودی را قابل تنظیم می‌کند. این کلید باعث تغییر در سرعت و فشار هوا می‌شود و در نتیجه غلظت اکسیژنی که بیمار دریافت می‌کند تغییر می‌کند.

ترکیب دقیق اجزای ماسک ونچوری ممکن است بین مدل‌ها و تولیدکنندگان مختلف متفاوت باشد. برخی ماسک‌ها ممکن است دارای اجزا اضافی نظیر فیلترهای آنتی باکتریال یا جفت شدن با دستگاه‌های اندازه‌گیری جریان باشند.

در هنگام استفاده از ماسک ونچوری، بیمار ماسک را روی صورت خود قرار می‌دهد و با استفاده از بندهای بسته‌کننده، آن را در موقعیت مناسب نگه می‌دارد. از سمت پشت ماسک، یک لوله اتصال به ونچوری خارجی وجود دارد که هوا و اکسیژن به آن وارد می‌شود.

ماسک ونچوری نیاز به دقت و تخصص دارد و باید توسط پزشک تخصصی یا کادر درمانی متخصص تنظیم شود. آنها باید غلظت اکسیژن مورد نیاز بیمار را بر اساس وضعیت بالینی و شرایط فیزیولوژیکی تعیین کنند و مناسب‌ترین ونچوری را انتخاب کنند.

کاربرد ماسک ونچوری

ماسک ونچوری عمدتاً برای بیمارانی استفاده می‌شود که نیاز به تأمین اکسیژن دارند، اما در عین حال نیاز به کنترل دقیق تراکم اکسیژن نیز دارند. برخی از کاربردهای اصلی ماسک ونچوری، تأمین اکسیژن در بیماران با مشکلات تنفسی مانند بیماران مبتلا به بیماری‌های ریوی مزمن، آسم، عفونت ریه و آسیب ریوی و مدیریت تنفس در بیماران پس از عمل جراحی در صورت نیاز به کمک بیشتر برای تنفس هستند.

این ماسک برای بیماران با وضعیت‌های زیر مفید است :

بیماران مبتلا به بیماری ریوی مزمن انسدادی (COPD): بیماری‌هایی مانند بُه‌گن، آسم، برونشیت مزمن و انفیزما که با مشکل انسداد مزمن مجاری تنفسی همراه هستند، نیاز به تهویه مناسب و کنترل دقیق تراکم اکسیژن دارند. این بیماران نیاز دارند تا با دریافت مقدار دقیق اکسیژن راحتی ریوی خود را حفظ کنند. ماسک ونچوری امکان تنظیم دقیق غلظت اکسیژن را فراهم می‌کند. ماسک ونچوری با استفاده از ونچوری با مقدار دقیق اکسیژن، به بیماران این امکان را می‌دهد تا تنفس طبیعی خود را حفظ کنند و در عین حال اکسیژن مورد نیاز را دریافت کنند.
بیماران با نارسایی قلبی: در بیماران با نارسایی قلبی، اکسیژناسیون مناسب و تأمین اکسیژن به بافت‌ها بسیار مهم است و بیماران نیاز به مقدار دقیقی از اکسیژن برای کاهش بار کار قلب و بهبود تأمین اکسیژن به بافت‌ها دارند. ماسک ونچوری در این موارد می‌تواند مفید باشد. این ماسک با قابلیت تنظیم دقیق غلظت اکسیژن، امکان بهبود تأمین اکسیژن به بافت‌ها را فراهم می‌کند و به کاهش علائم و نشانه‌های نارسایی قلبی کمک می‌کند.
بیماران با اختلالات تنفسی حاد : در بیماران با اختلالات تنفسی حاد مانند آسم، برونشیت اسپاسمودیک و آبستنی و در برخی شرایط اورژانسی مانند بیماری‌های ریوی حاد، عدم کفایت تنفسی، شوک و آسیب‌های سیستم تنفسی، تهویه مصنوعی و اکسیژناسیون مناسب بسیار ضروری است.ماسک ، ماسک ونچوری با تنظیم دقیق جریان هوا و غلظت اکسیژن، به بیماران این امکان را می‌دهد تا تنفس طبیعی خود را بهبود بخشند و اکسیژن مورد نیاز را دریافت کنند.
بیماران با نارسایی کلیه : بیمارانی که دارای نارسایی کلیه هستند و نیاز به محدودیت مصرف اکسیژن دارند، می‌توانند از ماسک ونچوری استفاده کنند.

مزایای ماسک ونچوری

مزیت اصلی ماسک ونچوری نسبت به سایر ابزارهای تهویه مصنوعی، قابلیت تنظیم دقیق تراکم اکسیژن است. این ابزار به پرستاران و پزشکان امکان می‌دهد تا غلظت اکسیژن را به طور دقیق کنترل کنند و بر اساس نیاز بیمار تنظیمات لازم را انجام دهند. علاوه بر این، استفاده از ماسک ونچوری به عنوان روش اولیه تهویه مصنوعی در بیماران با مشکلات تنفسی می‌تواند هزینه‌ها را نیز کاهش دهد.

مزایای استفاده از ماسک ونچوری عبارتند از :

تنظیم دقیق جریان اکسیژن : یکی از مزایای اصلی ماسک ونچوری، قابلیت تنظیم دقیق جریان اکسیژن است. ونچوری‌های مختلف در ماسک وجود دارند که هر کدام نسبت جریان اکسیژن مشخصی را فراهم می‌کنند. این امکان به پزشکان و کادر درمانی کمک می‌کند تا جریان اکسیژن متناسب با نیاز بیمار را تعیین و تنظیم کنند.
تهویه مناسب : ماسک ونچوری به دلیل داشتن ونچوری و سیستمهای دیگر درون ماسک، تهویه مناسبی را برای بیمار فراهم می‌کند. این سیستمها به جریان هوا اجازه می‌دهند تا به طور متناسب و بهینه به ریه‌ها وارد شده و اکسیژناسیون بهتری را فراهم کنند.
حفظ رطوبت : ماسک ونچوری معمولاً دارای سیستم‌های حفظ رطوبت است که کمک می‌کنند تا رطوبت در جریان هوا حفظ شود. این امر به جلوگیری از خشکی و تحریک مجاری تنفسی کمک می‌کند و باعث راحتی بیشتر بیمار می‌شود.
راحتی و سهولت استفاده : ماسک ونچوری نسبت به برخی سیستم‌های تنفسی پیچیده‌تر، ساده‌تر در استفاده است. آن را می‌توان به راحتی روی صورت بیمار قرار داد و جریان اکسیژن را تنظیم کرد. همچنین، اغلب ماسک‌های ونچوری از جنس پلاستیک سبک ساخته شده‌اند و برای بیماران راحتی بیشتری فراهم می‌کنند.
جریان هوای بالا : ماسک ونچوری به بیماران اجازه می‌دهد تا جریان هوای بالا دریافت کنند، که می‌تواند برای بیمارانی با مشکلات تنفسی شدید مفید باشد.
استفاده گسترده : ماسک ونچوری برای بیماران با مشکلات تنفسی مختلف، مانند نارسایی قلبی و اختلالات تنفسی حاد مناسب است. غلظت اکسیژن مورد نیاز در هر مورد می‌تواند با استفاده از ونچوری مخصوص تنظیم شود.
مناسب برای موارد ویژه : ماسک ونچوری برای بیمارانی که نیاز به تنظیم دقیق جریان اکسیژن دارند، مفید است. مثلاً در بیماران مبتلا به بیماری‌های ریوی مزمن مانند بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)، استفاده از ماسک ونچوری باعث بهبود تهویه ریوی و وضعیت تنفسی آنها می‌شود.
توجه به اصول بهداشتی : ماسک ونچوری یکبار مصرف است و باید بعد از استفاده به طور منظم تعویض شود. این امر از نظر بهداشتی بسیار مهم است زیرا ماسک‌های یکبار مصرف به جلوگیری از انتقال عفونت‌ها و باکتری‌ها بین بیماران کمک می کنند.