اگر شما به یک پزشک و متخصص غدد مراجعه کرده باشید احتمالا برای شما یک آزمایش خون می نویسد. یک آزمایش که در آن هورمون های غده تیروئید شما به دقت بررسی می شود. یکی از این هورمون ها که می خواهیم درباره آن صحبت کنیم هورمونی تحت عنوان t4 است. t4 تنها یکی از آیتم هایی است که در آزمایش شما وجود دارد. یکی از آیتم هایی است که پزشک می خواهد بداند در چه رنجی می باشد. اما این هورمون چیست و چه می کند. اصلا t4 در آزمایش خون چرا بررسی می شود. بالا بودن t4 یا پایین بودن آن چه چیز را نشان می دهد و چه دلیلی دارد. به طور مفصل در این باره صحبت خواهیم کرد.
t4 در آزمایش خون همان تیروکسین است
غده تیروئید هورمون های مختلفی را ترشح می کند. یکی از این هورمون ها هورمونی به نام تیروکسین است. این هورمون با نام t4 در پزشکی خوانده می شود. پس t4 در آزمایش خون به هورمون تیروکسین مربوط می شود. بالا بودن t4 یا پایین بودن آن نشان می دهد که این هورمون به چه میزانی ترشح می شود. آزمایش خون رنج دقیق این هورمون را نشان می دهد. این رنج به صورت یک عدد در آزمایش نشان داده می شود. این هورمون بسیار مهم است و کم و زیاد بودن آن می تواند سلامت ما را تحت تاثیر قرار بدهد. این هورمون در رشد و متابولیسم بدن ما بسیار تاثیر گذار است.
t4 کل و t4 آزاد
این هورمون به دو شکل در بدن وجود دارد. در واقع این طور می توان گفت که برخی از t4 ها آزاد هستند که به آن ها t4 آزاد می گویند. یعنی به پروتئین های خون ما وصل نشده اند و به صورت آزاد هستند. این نوع در بافت های بدن مورد استفاده قرار می گیرند. اما بیشتر و بخش عمده از t4 های موجود در خون به صورت متصل هستند. یعنی به پروتئین ها متصل شده اند. پس دو نوع t4 داریم. پزشک ممکن است بخواهد هر دو یا یکی از این نمونه ها را بررسی کند. با توجه به وضعیت شما و سوالاتی که از شما می پرسد ممکن است در آزمایش درخواست بررسی یکی از این مدل ها را بدهد.
- در آزمایش t4 تنها t4 های آزاد یا آن هایی که به پروتئین وصل نشده اند بررسی می شوند.
- آزمایش t4 کل همه t4 ها را بررسی می کند. یعنی مجموع t4 های آزاد و t4 هایی که به صورت متصل به پروتئین هستند.
- معمولا پزشک می خواهد t4 آزاد را بررسی کند. چرا که این هورمون است که برای بدن و متابولیسم استفاده می شود.
به این دلایل ممکن است پزشک آزمایش t4 تجویز کند
- مشکلات چشمی داشته باشید: به طور مثال خشکی چشم داشته باشید و گاها احساس کنید پلک های شما به هم می چسبند. یا مواردی مثل چشم های پف کرده دارید یا چشم هایتان برجسته تر شده اند.
- مشکلات مو دارید: ریزش موی شدید دارید. به یکباره و یا به تدریج ریزش موهایتان بسیار شدید شده است.
- لرزش دست: دست هایتان می لرزد. در صورتی که پیش تر سابقه چنین چیزی را نداشته اید.
- ضربان قلب نامنظم دارید: به یکباره تپش قلب پیدا می کنید و سپس به حالت عادی باز می گردید.
- فشار خون نامنظم: فشار خونتان بدون این که چیز خاصی خورده باشید بالا و یا پایین می شود.
- احساس دلشوره: حس می کنید نگران هستید. گویی اتفاق بدی قرار است بیفتد.
- تغییر وزن: خیلی چاق و یا خیلی لاغر شده اید.
- مشکلات خواب: شب ها حالت بی قراری دارید. نمی توانید به راحتی بخوانید. از شب تا صبح بارها بیدار می شوید.
- حساس به نور شده اید: نور چشم شما را اذیت می کند. دوست دارید نور محیط کم باشد. کار کردن با کامپیوتر و موبایل چشم شما را اذیت می کند.
- خستگی: دائما خسته هستید. حتی گاهی پس از برخواستن از خواب نیز حس خستگی دارید.
- مشکلات قائدگی در خانم ها: تغییر این هورمون می تواند باعث شود قائدگی نامنظم شود.
عدد t4 در آزمایش خون نشان می دهد که آیا این موارد مربوط به تغییرات هورمون t4 است یا خیر. اگر به این صورت باشد پزشک برای شما داروهایی تجویز می کند. این داروها می توانند میزان ترشح t4 را کنترل کنند.
تشخیص بالا بودن t4 یا پایین بودن و یا سطح نرمال
- سطح نرمال: ۰.۵-۴.۱۵ mIU/L
- سطح کم: <۰.۵ mIU/L
- سطح زیاد: >mIU/L ۴.۵
چطور آزمایش را تفسیر کنیم
- میزان t4 پایین و tsh بالا است: شما به کم کاری تیروئید مبتلا هستید.
- میزان t4 بالا و tsh پایین باشد: شما به تیروئید پرکار مبتلا هستید.
- t4 نرمال است. اما tsh در مرز بحرانی است: احتمال دارد به تیروئید کم کار مبتلا شوید. چرا که اختلالاتی در عملکرد تیروئید وجود دارد.
- t4 و tsh هر دو پایین هستند: غده هیپوفیز شما دارد ضعیف عمل می کند. پزشک باید بررسی کند که علت این ماجرا چیست.
چطور آزمایش t4 بدهیم؟
برای این آزمایش حتما باید به آزمایشگاه مراجعه کنید. امکان تست های رپید و سریع وجود ندارد. کارشناس آزمایشگاه از شما یک نمونه خونی می گیرد. سپس به کمک یک کیت t4 و با روش های تخصصی میزان این هورمون را مشخص کند. جواب دهی ممکن چند ساعت زمان ببرد. بنابراین ممکن است کارشناس آزمایشگاه به شما بگوید فردا یا چند روز بعد برای گرفتن جواب آزمایش مراجعه کنید. به دلیل این که آزمایش های دیگری هم دارد که باید انجام ندهد. به سرعت نمی تواند تنها کار شما را انجام بدهد.
ناشتا باشید: 8 تا 12 ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید. بهتر است یک شام سبک بخورید و بخوابید. صبح زود برای آزمایش به آزمایشگاه مراجعه کنید.
مصرف دارو قبل از آزمایش: اگر دارویی مصرف می کنید بهتر است با پزشک خود در میان بگذارید. ممکن است از شما بخواهد تا یک نوبت دارو نخورید تا نتیجه دقیق باشد.
قرص ضد بارداری ممنوع: استفاده از قرص ضد بارداری می تواند نتیجه آزمایش را با خطا مواجه سازد.
آیا بالا بودن t4 در بارداری خطرناک است؟
در دوران بارداری بسیاری از هورمون ها با تغییراتی مواجه می شوند. مخصوصا در هفته ششم هورمون های تیروئید بیشتر ترشح می شوند. این هورمون ها در هفته ششم بارداری افزایش چشم گیری را تجربه می کنند. پزشکان زنان معمولا با تجویز آزمایش هایی این هورمون را بررسی می کنند. چرا که این هورمون ها ممکن است روی وضعیت نوزاد تاثیر داشته باشند. به طور مثال نوزادانی که در شرایطی باشند که مادر کم کاری تیروئید دارد و درمان نشده است ممکن است مشکلات مغزی و نقص عضو داشته باشند. البته نگران نباشید. پزشک خود این موارد را چک می کند و با کنترل آن از نقص نوزاد جلوگیری می کند. بالا بودن t4 خطرناک است اگر کنترل نشود. اما اگر کنترل شود جای نگرانی وجود نخواهد داشت.
